ΤΟ ΚΕΡΑΣΟΒΟ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΟΪΤΑΛΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ

ΤΟ ΚΕΡΑΣΟΒΟ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΟΪΤΑΛΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ

                 Από το ημερολόγιο του Γιώργου Αθανασίου

Κατά την γενομένην κατά Απρίλιον 1939 κατάληψιν της Αλβανίας υπό των Ιταλών, εις όλους τους κατοίκους της περιοχής Κονίτσης εδημιουργήθη η πεποίθησις ότι οι Ιταλοί θα επετίθεντο μίαν ημέρα κατά της Ελλάδος. Ο βομβαρδισμός της «Έλλης» εις Τήνον την 15^ην Αυγούστου 1940 έδωσε πλέον απτά στοιχεία ότι εντός του φθινοπώρου θα γίνει η επίθεσις. Κατόπιν τούτου ο λαός της Επαρχίας Κονίτσης επεδόθη αμέσως εις την προετοιμασίαν.

Το Κεράσοβον διακρινόμενον δια τα Εθνικά Ιδεώδη, άπαντες οι κάτοικοι, ανεξαρτήτου ηλικίας και τάξεως, ήρχισαν την επισκευήν βατών οδών προς Κόνιτσαν, Φούρκαν, Σαμαρίνα και λοιπάς αρτηρίας. Ημέραν τινά, ενώ αρκετοί Κερασοβίται ηργάζοντο  εις τον δρόμον προς Κόνιτσαν, έφθασεν έφιππος ο αείμνηστος Συνταγματάρχης Κ. Δαβάκης εξ Επταχωρίου. Τόσον ενθουσιάσθη ώστε ηγόρασε εκ της πλατείας του χωριού 70  οκάδας οίνου,  τον οποίον επώλουν αγωγείς εκ Τρικώμου Γρεβενών, καθώς και ψητόν σούβλας, διέθεσεν ταύτα υπέρ των εργαζομένων εις τον δρόμον Κερασοβιτών. Προς καλυτέραν δε επισκευήν του δρόμου από Φούρκας προς Κόνιτσαν, απέστειλεν εξ Επταχωρίου τον υπολοχαγόν Μηχανικού  τότε Μίμην Παπανικολάου, όστις παρέμεινε εις Κεράσοβον επί 20 ημέρας περίπου ότε επερατώθη ο δρόμος.

Εκ Κερασόβου την εποχήν εκείνην Αύγουστος και Σεπτέμβριος 1940 υπηρέτουν εις το Τάγμα Κονίτσης και Δελβινακίου περί τους 100 έφεδροι Κερασοβίται, οίτινες ανήλθον μετά την κήρυξιν του πολέμου εις 165. Εκ τούτων εφονεύθησαν  37 από της κηρύξεως του πολέμου μέχρι 27 Απριλίου 1941.

Τα γεγονότα του πολέμου ανέφερον εις  εις έκθεσίν μου την 7^η Νοεμβρίου, ως Πρόεδρος Κοινότητος τότε, εις τον Μέραρχον της 1^ης Μεραρχίας Στρατηγόν Β. Βραχνόν, ως εξής:

«4^ην πρωινή 28 Οκτωβρίου 1940 ήρχισεν η επίθεσις, εις τούτο επείσθην εκ των πυροβολισμών και κανονιοβολισμών οίτινες ηκούοντο προς δυσμάς του χωρίου περίπου εις Μέρτζιανην και Προσήλιο. Το εσπέρας 28 προς 29 Οκτωβρίου διανυκτέρευσα εις το Κοινοτικόν τηλεφωνείον..

Την πρωίαν 29 Οκτωβρίου συνεπτύχθη δύναμις Σταθμού Χωροφυλακής προς Φούρκαν. Ώραν 16.30, 29 Οκτωβρίου έφθασεν εις το Κεράσοβον ο Ανθυπίλαρχος Νικητέας μετά μιας ομάδος ιππέων και μιας πεζικού. Εγκατέστησαν φυλάκια εις Άγιον Δημήτριον και Αγίαν Τριάδα. Μετά παρέλευσιν ώρας τα φυλάκια έβαλον πυρά ομαδόν προς Κακόλακκον χωρίς να υπάρχει τι το ύποπτον. Την πρωίαν ανεχώρησαν προς Φούρκαν, επί υψώματος  Τζιούμα. Βορείως Κερασόβου ευρίσκετο Διμοιρία υπό Ανθυπολοχαγόν Τσιτσάνην. Αυτή παρέμεινεν μέχρι εσπέρας 31^ης Οκτωβρίου. Απεχώρησεν δε μετά την αναχώρησιν του λόχου Α. Παπά εκ Μολίστης.

Από τις 28-10-40 μέχρι 8-11-40 συνέβησαν και τα εξής γεγονότα: Ιταλικός  στρατός δεν ενεφανίσθη εις Κεράσοβον, μόνο εις τα υψώματα Ταμπούρι και Βέργου, Β. και Ν. Νταλιόπολιν. Την μάχην παρηκολούθουν πολλοί Κερασοβίται  εκ του υψώματος Αλεπότρυπες. Την 9-11-40 εκ του υψώματος Αγίας Τριάδος, κάτοικοι είδον εις τον ποταμόν Δ. του χωρίου, τμήμα ιταλικού στρατού, ούτοι ήλθον το απόγευμα, ώραν 17.30 εις Κεράσοβον, 27 εν όλω άνδρες, υπό λοχαγόν. Έφερον εις μόνον στρατιώτης τυφέκιον, οι λοιποί πιστόλια και χειροβομβίδας, ουδέν δε άλλο στρατιωτικόν είδος. Το εσπέρας παρέμεινον εις Κεράσοβον εις το παλαιόν σχολείον. Τους εδόθησαν 7 άρτοι τους οποίους διένειμαν εις τέταρτα. Όλοι οι κάτοικοι αποσύρθησαν ενωρίς εις τας οικίας των. Την πρωίαν μετ’ εκπλήξεως είδομεν και άλλους 51 Ιταλούς με λοχαγόν και δύο άλλους αξιωματικούς και το τμήμα αυτό ήτο άοπλον. Αμέσως αντελήφθημεν ότι οι Ιταλοί υποχωρούν, διότι εις εκ των αξιωματικών ομίλει την ελληνικήν, είπε επί λέξει: «εις το ύψωμα μας διέλυσαν, αλλά από το Κεράσοβον ήλθον και πολίται και μας επυροβόλουν εκ των νώτων». Διαβεβαιώσαμεν τούτον ότι λάθος κάνει, διότι ουδείς κάτοικος έχει όπλον. Οι ανωτέρω Ιταλοί, 78 εν όλω, ανεχώρησαν προς Κόνιτσαν το απόγευμα της 9-11-40.

Κατά παρέλευσιν μιας ώρας περίπου, έφθασεν εις Κεράσοβον ουλαμός ιππικού του 1^ου Συντάγματος Ιππικού υπό Ανθυπίλαρχον Καραθανάσην. Τούτον επληροφόρησαν ότι προ μιας ώρας έφυγον 78 Ιταλοί. Αμέσως εκάλπασεν μετά του ουλαμού προς καταδίωξιν και όντως τους έφθασεν. Ήνοιξε πυρ εναντίον των, τους εκάλεσεν δε να παραδοθώσιν. Εφονεύθησαν 10 Ιταλοί και συνελήφθησαν 8. Λόγω του επελθόντος σκότους, επέστρεψεν ο ουλαμός εις Κεράσοβον. Την πρωίαν της επομένης 10-11  ανεχώρησεν δια τον σταθμόν διοικήσεως.

Την 10^ην Νοεμβρίου 1940, την πρωίαν, αφίχθη εις Κεράσοβον ίλη ιππικού της  9^ης ομάδος αναγνωρίσεως του Επιλάρχου Φαληρέα, υπό τον Ίλαρχον Μάμαλην. Ούτος απέστειλεν ομάδας αναγνωρίσεως εις τα πέριξ του χωρίου.  Μία εκ τούτων συνέλαβε 6 αιχμαλώτους. Επειδή η ίλη ιππικού παρέμεινεν όλην την ημέραν εις την πλατείαν του σχολείου και εκκλησίας, το απόγευμα περί ώραν 17^ης δύο αεροπλάνα εχθρικά έκανον αναγνώρισιν υπεράνω του χωρίου. Ως Πρόεδρος της Κοινότητος είπον εις τον Ίλαρχον να καλύψει τους ίππους του διότι θα μας βομβαρδίσουν οι Ιταλοί. Πράγματι την πρωίαν της 11-11-40 έφθασαν 3 ιταλικά αεροπλάνα και δύο εξ αυτών έρριψαν 6 βόμβας. Μία έπεσεν εις το ιερόν του κεντρικού ναού και επροξένησεν ζημίας. Ετέρα επί λάκκου ασβέστου ην και διεσκόρπισεν. Η τρίτη δε επί του βορείως διερχομένου ποταμού. Αι λοιπαί δε τρεις εντός κήπων. Θύματα δε υπάρχουν, μόνο τρία ελαφρώς τραυματισθέντα παιδία. Εφονεύθησαν 5 ίπποι.

Από την 11-11-40 διήλθον εκ Κερασόβου άφθονα τμήματα Ελληνικού Στρατού. Μάχαι εγένοντο εις Νταλιόπολιν και Άγιον Γεώργιον Πουρνιάς.

Την 12-11-40 έφθασεν εις Κεράσοβον ο αρχηγός Πεζικού της 1^ης Μεραρχίας Συν/χης Σπηλιωτόπουλος. Από της ημέρας ταύτης οι Κερασοβίται όλοι ετέθησαν εις επιφυλακήν. Άλλοι μεν ως οδηγοί τμημάτων, άλλοι δε ως αγωγείς, μεταφορείς  τραυματιών ή πολεμικού υλικού. Ο γράφων το παρόν, ως πρόεδρος τότε της Κοινότητος, είχεν καταρτήσει βιβλίον σειράς υπηρεσίας των ανδρών, γυναικών και των υποζυγίων. Η γυναίκα της Πίνδου που τόσον πολύ υμνήθει, από το Κεράσοβο ανεδείχθει. Αι Κερασοβίτισσαι εφορτώνοντο (το ζαλίκι)  τα κιβώτια πυρομαχικών και έφθανον εις την πρώτην γραμμήν. Έφερνον δε εις τα θυλάκιά των και την ‘ποδιάν’ ψωμοτύρι και αυγά βραστά για τα παλικάρια μας. Πολλοί από τους επιζώντας τραυματίας θα εθυμούνται με συγκίνησιν και στοργήν την περίθαλψιν της Κερασοβίτισσας μητέρας. Δεν παρήρχεντο ημέρα μέχρι του Δεκεμβρίου 1940 που να μην ευρίσκοντο εις κίνησιν 100 άνδρες, 150 γυναίκες και 150 περίπου υποζύγια. Τα ανωτέρω εκτιμώσα η Πατρίς εχορήγησεν εις το Κεράσοβον τρεις Πολεμικούς Σταυρούς, έναν εις την Κοινότητα, έναν εις τον Πρόεδρον αυτής και έναν εις τον αγροφύλακα τότε Ευάγγελον Γελαδάρην.

Ο Πρόεδρος της Κοινότητος από 28-10-40 μέχρι της 17-11-40 απέστειλεν πληροφορίας, δι’ αγγελιοφόρων κατοίκων, προς όλα τα τμήματα. Έχω εις χείρας μου σήμερα σημειώματα των κατωτέρω αξιωματικών: 1) Συν/χου Σπηλιωτοπούλου, 2) Ταγματάρχου Θ. Κετσέα, 3) Επιλάρχου Νικολοπούλου, 4) Ταγματάρχου Ζαμπετάκη, 5) Ταγματάρχου Μπελίτσου, 6) Λοχαγού Στυλινάκη. Παραθέτω χάριν της ιστορίας μόνον εν:

Προς τον κ. Πρόεδρον Κερασόβου

Αποστείλατε έμπιστον άνθρωπόν σας εις Λαγκάδαν με πληροφορίας περί της καταστάσεως, προκειμένου να πληροφορήσωμεν την Ταξιαρχίαν. Αι πληροφορίαι να είναι σαφείς. Ούτος δέον να φθάση εις Λαγκάδαν έστω και την νύχταν σήμερον και να παρουσιασθή εις τον Ταγματάρχην Μπελίτσον.

Λαγκάδα, 10-11-40, Ταγματάρχης Μπελίτσος

Εις τούτον δι’ ειδικού αγγελιοφόρου εστάλησαν σαφέσταται πληροφορίαι. Επηκολούθησαν και επί δύο ημέρας τοιαύται. Το τρίτον κατά σειράν σημείωμα προς τον Ταγματάρχην Μπελίτσον έχει ως εξής:

Η εις Νταλιόπολιν μάχην έληξεν χθες περί ώραν 16.30 διασκορπισθέντων όλων των τμημάτων του εχθρού. Ηχμαλωτίσθησαν περίπου 50, εκτός των χθεσινών 20. Άπαντες απεστάλησαν εις Επταχώρι. Κατά πληροφορίας ενός στρατιώτου συνδέσμου, Επίλαρχος ΝικολόπουλοςΠ. εφόνευσεν Ιταλόν Συν/χην μετά του Επιτελείου του, λαβών και την σημαία του 8^ου εχθρικού Συν/τος λάφυρον. Οι εις Πουρνιάν ευρισκόμενοι εχθροί ηχμαλωτίσθησαν άπαντες. Χωρίον Μόλιστα κατελήφθη υπό ημετέρων τμημάτων.

Σήμερον περί ώραν10ην πρωινήν εγένετο εν τω χωρίω μου αεροπορικώς  βομβαρδισμός. Ερρίφθησαν 6 βόμβαι, θύματα δεν υπάρχουν, εφονεύθησαν 6 ίπποι, ετραυματίσθησαν μάλλον ελαφρώς (τρία άτομα) παιδία της κοινότητός μου. Κατεστράφει η κεντρική εκκλησία της κοινότητος χρονολογουμένη από το 1812. Αι λοιπαί βόμβαι έπεσαν επί κήπων. Ζημίαι επροξενήθησαν εις τας παρακειμένας οικίας.

                                                       Κεράσοβον, 11-11-40, ώραν 14.30’.

                                                                       Ο Πρόεδρος

                                                                       Γ. Αθανασίου