ΜΟΝΗ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΚΑΒΑΣΙΛΩΝ

Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΚΑΒΑΣΙΛΩΝ

Η Ιερά Μονή Παναγίας Των Λουτρών είναι αφιερωμένη στο Γενέσιον της Θεοτόκου.

Πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου και την Παρασκευή της Διακαινησίμου (Ζωοδόχου Πηγής).

Είναι ιστορικό διατηρητέο μνημείο προστατευόμενο από την 8η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.

Αρχικά χτίστηκε τον 13ο με 14ο αιώνα πάνω από τα ιαματικά λουτρά κοντά στον ποταμό Σαραντάπορο, στο χωριό Καβάσιλα.

Κατά τον Ευθυμίου το χωριό ονομάστηκε Καβάσιλα από τον Αλέξιο Καβάσιλα, στρατηγό του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄ του Παλαιολόγου       ( 1282-1328 ).

Το χωριό ήταν χτισμένο γύρω από το μοναστήρι και κυρίως στην ανατολική του πλευρά.

Καταστράφηκε όμως τον 16ο αιώνα οπότε και μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση.

Κατά τον Καμαρούλια, για να χτιστεί το χωριό γύρω από τη Μονή, θα έπρεπε το μοναστήρι να έχει μεγάλη κτηματική περιουσία, καθώς στην Ήπειρο πολλά χωριά χτίστηκαν από τους καλλιεργητές των πλούσιων μοναστηριών της.

Από την παλαιά μονή σώζεται σήμερα το Καθολικό. Πρόκειται για μονόκλιτη βασιλική με τρούλο, επίσης κτίσμα πιθανόν του 18ου αιώνα, με νεότερη προέκταση στη νότια πλευρά και παρεκκλήσι νοτίως του ναού, το οποίο σήμερα είναι διαμορφωμένο ως χαγιάτι.

Στο εσωτερικό του ναού σώζονται σε σχετικά καλή κατάσταση τοιχογραφίες, οι οποίες σύμφωνα με την υπέρθυρη επιγραφή της εισόδου έγιναν από τους αδελφούς Ματθαίο και Ζήκο και από τον Αποστόλη, υιό του Ματθαίου, το έτος 1864 με επιμέλεια του ιερομονάχου Χρύσανθου Λαϊνά.

Το τέμπλο του ναού είναι χτιστό και ζωγραφισμένο με ένα μικρό τμήμα του ξυλόγλυπτο. Σ’ αυτό στηριζόταν ξυλόγλυπτος σταυρός με δράκους ο οποίος εκλάπη, όπως και διάφορες φορητές εικόνες καθώς και ο μπρούτζινος πολυέλαιος.

Στον αύλειο χώρο σώζεται πετρόχτιστη καμάρα, όπου στις πανηγύρεις γινόταν ο αγιασμός.

Ο υπάρχων μαντρότοιχος χρονολογείται το έτος 1816, όπως μαρτυρούν δύο εντοιχισμένες πέτρινες επιγραφές δεξιά και αριστερά της κυρίας εισόδου.

Έξω από τη Μονή, στα δυτικά της, υπάρχει ναός του Αγίου Αθανασίου ερειπωμένος.

Νοτιοδυτικά υπάρχει ναός του Αγίου Δημητρίου και βόρεια της Μονής ναός των Αγίων Αναργύρων σε ερειπώδη κατάσταση.

Από τα κειμήλια της Μονής σώζονται:

α) Η Εφέστιος εικόνα της Παναγίας των Λουτρών ή Οδηγήτρια, η οποία μέχρι το έτος 1960 φυλασσόταν στο μοναστήρι και φέρει την εξής επιγραφή: «Η παρούσα ικών της Θεομήτορος είναι η παμπάλαια και θαυματουργός του χωρίου καβασίλα, εξανιστορήθη δι΄επιστασίας ελαχίστου ιερομονάχου Χρυσάνθου λαενά επιτροπεύοντος κυρίου αθανασίου Κορδά και εφημερεύοντος αιδεσιμοτάτου κυρίου παπαπορφυρίου εκ χώρας Βλάχους τα δε έξοδα εκ της ιδίας εκκλησίας. 1840 μαρτίου 18. διά χειρός ζήκου γεωργίου χιονιαδίτου.»  Από την επιγραφή αυτή συμπεραίνουμε ότι η εικόνα είναι παλαιά, επιζωγραφισμένη από τους Χιονιαδίτες αγιογράφους το 1840. Η εικόνα ανακαινίσθηκε το 2012.

β) Μια μικρή ασημένια λειψανοθήκη με θέσεις ιερών λειψάνων των Αγίων Πέτρου και Παύλου, της Αγίας Μαρίνης, του Αγίου Κοσμά και του Αγίου Δαμιανού.

γ) Μια μεγάλη μπρούτζινη λειψανοθήκη η οποία περιείχε ιερά λείψανα τα οποία από άγνοια τοποθετήθηκαν στο κοιμητήριο της Μονής. Στη λειψανοθήκη είναι χαραγμένη η επιγραφή «Παναγίας των Καβασίλων».

δ) Δισκάριο επίσης με την επιγραφή «Παναγίας των Καβασίλων».

Επίσης υπάρχουν αρκετά εκκλησιαστικά βιβλία, μια φορητή εικόνα της Παναγίας Βρεφοκρατούσας και άλλη εικόνα της Γεννήσεως της Παναγίας καθώς και δύο μανουάλια (δρακόντεια).

Με την υπ. Αρίθμ. 4 / 10-8-2009 Πράξη του Μητροπολίτου Κονίτσης κ.κ. Ανδρέου, διορίσθηκε Ηγουμενοσυμβούλιο από το οποίο γίνονται προσπάθειες οργάνωσης και αναστήλωσης της Ιεράς Μονής.

.