ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ ΚΑΙ ΝΕΡΟΤΡΙΒΕΣ

ΟΙ ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΡΟΤΡΙΒΕΣ ΤΟΥ ΚΕΡΑΣΟΒΟΥ

      Γράφει ο Δημήτρης Γ. Ζήκας 

   Ο μύλος που ανακαλύφθηκε από τον άνθρωπο χρησιμοποιώντας την ενέργεια του νερού να κινούνται οι μυλόπετρες ή με τον άνεμο στα νησιά και μ’ αυτόν τον τρόπο άλεθαν τα δημητριακά, αλεύρι, καλαμπόκι, φτιάχνοντας  το αλεύρι που είναι βασικό είδος διατροφής.
Εμείς στο χωριό μας που έχουμε πολλά νερά είχαμε και πολλούς νερόμυλους από τα πολύ παλιά χρόνια. Ο παλιότερος μύλος που θυμούνται οι γεροντότεροι ήταν στην γειτονιά των Ζηλάδων. Αργότερα, το 1843, έφτιαξε νερόμυλο ο Μακρυγιάννης.  Υπήρχε και ένας μύλος στην Καπνίστα, απέναντι από την Αγία Βαρβάρα. Αυτός ο μύλος ήταν της εκκλησίας και τον είχαν νοικιασμένο τα παιδιά του Δημήτρη Ζήκα, ο Κωλέτσης, ο Βαγγέλης και ο Κώστας. Θα σταθώ εδώ περισσότερο γιατί γνωρίζω πολύ καλά καθώς μου τα αφηγήθηκε ο πατέρας μου.

Η νεροτριβή των Ζηκαίων στο Κεράσοβο
   Από το 1905 τον δούλευαν τον μύλο και μαζί είχαν και το νεροπρίονο στο Βαθύλακκο. Το νερό όμως δεν έφτανε για να δουλέψουν ταυτόχρονα και οι δύο νεροτριβές και το μαντάνι. Το έφτιαξαν με τέτοιον τρόπο ώστε το νερό πρώτα πήγαινε στο μύλο, μετά έπεφτε στο μαντάνι και στο τέλος οι δύο νεροτριβές. Αυτή η βιοτεχνία δούλευε μέρα νύχτα καθώς ο κόσμος ήταν πολύς τότε και τα ρούχα πολλά οι βελέντζες και τα μάλλινα. Ο μύλος αυτός δούλεψε μέχρι το 1916. Την εποχή αυτή ήταν ο μοναδικός μύλος στο χωριό γιατί ήταν βακούφικος  και οι Τούρκοι δεν τον έκαψαν κατά την απελευθέρωση(1913) όπως έκαναν τον μύλο του Μακρυγιάννη. Τότε σκέφτηκε ο Γκουντούλης να φτιάξει και αυτό μύλο. Με δικαστική απόφαση πήρε το νερό και ο μύλος της εκκλησίας έμεινε χωρίς νερό. Οι χωριανοί τότε αναγκάζονταν να πάνε στο Νταμπακόμυλο, στη Μόλιστα, για να αλέσουν. Εκεί πήγε και ο παππούς μου, ο Κωλέτσης Ζήκας και για να πάρει σειρά έκανε μια εβδομάδα.  Μετά από αυτήν την ταλαιπωρία ο Δημήτρης Ζήκας αποφάσισε να φτιάξει δικό του μύλο. Κι έτσι άρχισε η ιστορία του μύλου των Ζηκαίων.
   Ήταν το 1917 όταν πήγε στο ποτάμι και έβαλε για αλφάδι την κλίτσα του. Κατάλαβε ότι μπορεί το νερό με την κλίση του εδάφους να δώσει δύναμη για την κίνηση του μύλου και έβαλε τα σχέδια. Τότε ήταν ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος και ο κόσμος ήταν σε μεγάλη πείνα. Όλος ο κόσμος ζούσε με λίγο αλεύρι και πολλά λάχανα. Μια Κυριακή βγήκε ο παππούς μου στην πλατεία και ζήτησε προσωπικό να δουλέψει στο μύλο με μια δραχμή μεροκάματο. Έτρεξαν όλοι, άντρες και γυναίκες, να δουλέψουν και μάλιστα αφιλοκερδώς. Πρώτη έτρεξε η Καραμήτσαινα. Κουβαλούσαν με πείσμα πέτρες στην πλάτη και σε λίγες μέρες το αυλάκι ήταν έτοιμο. Επειδή το αυλάκι περνούσε σε κάποιο τμήμα του   χωραφιού του Μήτρου Γκούτσιου, αυτός έκανε προσωρινά μέτρα. Ο ειρηνοδίκης του είπε ότι αν βγάλετε αλεύρι μέσα σε έναν μήνα, δεν θα σας σταματήσω. Έτρεξαν όλοι τότε στον μύλο της Καπνίστας, πήραν τις μυλόπετρες, όλα τα εξαρτήματα και σε λιγότερο από έναν μήνα ο μύλος άλεσε.. Το δικαστήριο αποφάσισε ο Μήτρος Γκούτσιος να αλέθει δωρεάν.
   Ο μύλος αυτός άλεθε με δύο μυλόπετρες (με δυο μάτια) και ήταν διώροφος. Έφτιαξαν και μαντάνι και ντριστέλα. Εκεί γίνονταν τα σκουτιά, το δίμιτο και το κάλτσινο. Το δίμιτο γινόταν στον αργαλειό και υφαίνονταν με διπλό κλωνί που είχαν γνέσει οι γυναίκες και το χρησιμοποιούσαν για τσιπούνια, και φλοκάτες.  Το κάλτσινο υφαίνονταν κι αυτό στον αργαλειό με μονό κλωνί και το χρησιμοποιούσαν για να φτιάχνουν παντελόνια, σακάκια, εσώρουχα και φουστάνια οι γυναίκες. Το ύφασμα το έβαζαν στο μαντάνι και το χτυπούσαν με τη σειρά τέσσερα κοπάνια (ξύλινα σφυριά). Με την λίγη υγρασία που είχε αμολούσε χνούδι και ο μυλωνάς καταλάβαινε πότε είναι έτοιμο για να το βγάλει.  Οι γυναίκες μετά το έβαφαν με μπρούστερο και λουλάκι. Με τα ρούχα αυτά ντύνονταν οι κτηνοτρόφοι μέχρι τα τελευταία χρόνια.

Σχέδιο νερόμυλου

   Οι ντριστέλες είχαν περισσότερη δουλειά και γι’ αυτό κάθε μύλος είχε από δύο. Εκεί έπλεναν τις βελέντζες, τα σαΐσματα, τα στρωσίδια τις κάπες και άλλα.
   Οι γυναίκες του χωριού ήξεραν όλες να γνέθουν στημόνι φλόκο για βελέντζες και υφάδι στο τσιοκρίκι. Ήξεραν να υφαίνουν διάφορα σχέδια και τα έβαφαν με φυσικά χρώματα από καρύδια, διάφορες ρίζες και χόρτα.
   Το μαλλί το έπαιρναν από τα πρόβατα. Όταν τα κούρευαν, πήγαιναν τα πουκάρια στο ποτάμι και τα έβραζαν σε καζάνια για να καθαρίσουν.. Μετά το μαλλί το ξέγρεναν και το λανάριζαν με το λανάρι. Αργότερα βγήκε η λαναριστική μηχανή. Μια τέτοια μηχανή είχε στο χωριό μας ο Γιάννης Πασιάς. Μαλλί έπαιρναν και από τα γίδια και με τον ίδιο τρόπο έφτιαχναν  κάπες και σαΐσματα τα λεγόμενα τραγιομαλλίσια. Οι κάπες από τραγόμαλλο ήταν πιο ελαφριές και δεν τις διαπερνούσε το νερό της βροχής.
   Το 1918 ξαναφτιάχτηκε ο μύλος του Μακρυγιάννη και έτσι το χωριό είχε δυο μύλους.  Το 1925 όταν ήρθε από την Αμερική ο Γούλη Πασιάς έφτιαξε κι αυτός μύλο στην Τζιρέντζα. Στα χρόνια της κατοχής μύλο έφτιαξε και ο Τάκης Τέλλης. Τότε στο χωριό λειτουργούσαν τέσσερις μύλοι.
   Ο μύλος των Ζηκαίων λειτούργησε μέχρι και τη δεκαετία του 1970. Μετά εγκαταλείφτηκε γιατί το χωριό άδειασε από την αστυφιλία. Εμείς που ζήσαμε με τους μύλους ξέρουμε πόσο σημαντικοί ήταν για το χωριό. Από εκεί περνούσαν όλοι και ήταν το κέντρο της ζωής των κατοίκων.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου